O Kozach
O Projekcie
GMINA KOZY

Kozy leżą w południowo-wschodniej części województwa śląskiego (powiat bielski). Sąsiadują z miastami: Bielsko-Biała – od zachodu oraz Kętami (województwo małopolskie) – od wschodu. Ponadto graniczą z gminami Wilamowice (wieś Pisarzowice), Porąbka (wieś Bujaków), Czernichów (wieś Międzybrodzie Bialskie w powiecie żywieckim) oraz gminą Wilkowice. Południowa część wsi opiera się o stok Beskidu Małego (masyw Hrobaczej Łąki i Groniczków), co stanowi o malowniczości położenia Kóz. Przez Kozy przebiega droga krajowa nr 52 z Bielska-Białej do Krakowa oraz linia kolejowa nr 177.

Początki wsi Kozy sięgają roku 1325, kiedy to po raz pierwszy została wzmiankowana w wykazie dziesięciny papieskiej. Jednak miejscowe podanie o powstaniu wsi przenosi nas o ponad 100 lat wcześniej – w czasy wielkiego najazdu tatarskiego w 1241 roku. Według tradycji Tatarzy zniszczyli osadę, pozostawiając jedynie dwie pasące się kozy. Dały one początek nazwie wsi, która do XVIII wieku brzmiała Dwiekozy (łac. Duabuscapris).

W XV wieku dziedzicem wsi Dwiekozy był Mikołaj Szłop z Dębowca i Kóz, który zasłużył się staraniami i finalizacjom przyłączenia ziem Księstwa Oświęcimsko-Zatorskiego do Korony Polskiej w 1457 roku za panowania króla Kazimierza Jagiellończyka (do tego momentu, ziemie te należały do Królestwa Czech). Początkiem XVI wieku powstał w centrum wsi drewniany kościół, którego budowla służyła społeczności do roku 1900. W poł. XVI wieku kościół i parafię w Kozach zamieniono na zbór protestancki wyznania kalwińskiego, przymuszając jednocześnie mieszkańców do przejścia na to wyznanie. W II poł. XVI wieku Kozy liczyły ok. 240 osób, które zamieszkiwały 40 domów. W roku 1658 na skutek zamieszek w okresie „potopu” szwedzkiego kościół w Kozach został odebrany kalwinom i przywrócony społeczności katolickiej. Część mieszkańców Kóz pozostała jednak wierna protestantyzmowi – spotykali się oni do poł. XVIII wieku na tajnych nabożeństwach w lesie hałcnowskim oraz udawali się pieszo na msze do Cieszyna, Pszczyny i Wiatowic. W wyniku prześladowań religijnych 1770 roku ok. 300 kozian – wyznawców kalwinizmu, uciekło pod eskortą pruskich dragonów na ziemie książąt pszczyńskich w okolice dzisiejszych Tychów, co dało początek dzisiejszej miejscowości o nazwie Hołdunów.

W XIX wieku – gdy właścicielami wsi był ród Jordanów – dzisiejszego kształtu nabrał dwór szlachecki w centrum wsi. Powstały założenia parkowe, przypuszczalnie wtedy został zasadzony słynny platan przed budynkiem dworu. W 1888 roku uruchomiono linię kolejową biegnącą przez Kozy z Bielska do Krakowa. Przyśpieszyło to rozwój wsi - uruchomienie pierwszych zakładów o charakterze przemysłowym: rozlewnia piwa, wapienniki, kamieniołom a późniejszym okresie także tartak parowy. W czasie I wojny światowej w Kozach stacjonowały wojska Józefa Piłsudskiego, a sam Komendant był goszczony na obiedzie we dworze u państwa Czeczów. Przed II wojną światową Kozy zamieszkiwało ok. 5400 osób – dziś ta liczba mieszkańców przekracza 12 000. Obecnie miejscowość stanowi samodzielną gminę, położoną we wschodniej części powiatu bielskiego (województwo śląskie). Powierzchnia gminy to ok. 27 km2, z czego 1/3 stanowi kompleks leśny wschodzący w skład Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. Od końca XX wieku Kozy rozwijają się dynamicznie, plasując się w czołówkach rankingów gmin i samorządów w Polsce.